Je plicht wordt je recht
Wanneer je een zelfstandige activiteit wil opstarten, ben je verplicht om je eerst bij een sociaal verzekeringsfonds naar keuze aan te sluiten. Doe je dat niet, dan riskeer je een administratieve sanctie van €500 tot €2000. In tegenstelling tot mensen die in loondienst werken, ben je zelf verantwoordelijk voor de betaling van sociale bijdragen. Die maak je aan het eind van ieder kwartaal naar je sociaal verzekeringsfonds over. Het sociaal verzekeringsfonds berekent de grootte van dat bedrag en stort het vervolgens door naar de Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen, waar aan je sociale bescherming wordt gebouwd.
Hoeveel moet je dan ieder kwartaal betalen? Is dat definitief?
De grootte van de bijdrage is wettelijk vastgelegd: 20,5% van je jaarlijks netto belastbaar inkomen. Je netto belastbaar inkomen is het bedrag dat overschiet wanneer je van de omzet van dat jaar de beroepskosten en sociale bijdragen aftrekt. Bij dat procentueel bedrag worden ook nog beheerskosten opgeteld. Die verschillen van verzekeringsfonds tot verzekeringsfonds. Reken op 3,05% tot 4,25%.
De kwartaalbijdragen hangen dus af van je inkomen en moeten voorts aan een wettelijk vastgelegd minimum- en maximumbedrag voldoen. Wanneer je jaarlijks minder dan 16.861,46 euro verdient in hoofdberoep, dan betaal je een minimumbijdrage van 890,51 euro per kwartaal. Verdien je jaarlijks meer dan 107.300,30 euro, dan betaal je een maximumbijdrage van 5.103,53 euro per kwartaal. Deze bedragen zijn inclusief de laagste administratiekost van 3,05% en wijzigen jaarlijks op basis van de index.
De definitieve kwartaalbijdragen worden berekend op de inkomsten van datzelfde jaar. Doordat het definitief netto belastbaar inkomen door de fiscus moet worden vastgesteld en medegedeeld, zijn de kwartaalbijdragen bijgevolg voorlopige bijdragen. Ze zijn gebaseerd op een schatting van je inkomen. Zodra het sociaal verzekeringsfonds de definitieve jaarinkomsten kent, één of twee jaar later, krijg je een eindafrekening met het definitieve bedrag. Als je minder bijdragen hebt betaald, zal je moeten bijbetalen. Indien je te veel bijdragen hebt betaald, krijg je het verschil terugbetaald.
Om toch een goede inschatting te kunnen maken, berekent het sociaal verzekeringsfonds de bijdrage door het inkomen van drie jaar voordien te vermenigvuldigen met een herwaarderingscoëfficiënt. Wanneer je denkt dat je dit jaar meer zal verdienen dan drie jaar terug, kan je je bijdragen verhogen. Als je verwacht dat je inkomen lager zal zijn, kan je lagere voorlopige bijdragen betalen, mits instemming van het verzekeringsfonds op basis van objectief verifieerbare bewijsstukken.
Ben je zelfstandige in bijberoep, dan betaal je pas een sociale bijdrage wanneer je definitieve inkomen boven de vrijstellingsgrens van 1.865,45 euro jaarinkomen komt. Er is geen minimumbijdrage.
Wanneer je net gestart bent met je zelfstandige activiteit, heb je de keuze om zelf een inschatting te maken of om akkoord te gaan met het forfaitair minimumbedrag van 890,51 euro per kwartaal. Bovendien heb je als starter recht op een kwartaal uitstel voor de betaling van je eerste twee kwartalen. En ten slotte kan je als starter een starterskorting aanvragen. Die korting hangt van je jaarinkomen af.
Vermijd verrassingen
Het is dus belangrijk om je definitieve bijdragen goed in te schatten. Het is aangeraden om de grootte van de bijdragen aan te passen aan de grootte van het (voorspelde) netto belastbaar inkomen. Zo voorkom je dat je over enkele jaren een onverwachts grote(re) som geld op moet hoesten. Een vermeerdering van je voorlopige bijdrage is ook fiscaal interessant: als beroepskost kan je de sociale bijdragen voor 100% aftrekken van je belastbaar inkomen.
Je weet dat je ieder kwartaal een bijdrage verschuldigd bent. Daarom is het verstandig om je zelfstandige activiteit aan het begin van het kwartaal op te starten. Zo ben je zeker dat je de bijdrage kan betalen. Eveneens is het van cruciaal belang om stipt te betalen. Een doorlopende betalingsopdracht kan hier van pas komen. Wanneer op de allerlaatste dag van het kwartaal je bedrag niet op de rekening van het sociaal verzekeringsfonds staat, worden er verhogingen aangerekend. Zo komt er per begonnen kwartaal 3% op de onbetaalde bijdragen bij. Wanneer je aan het einde van het vierde kwartaal nog steeds in het krijt staat, wordt er 7% extra aangerekend. Je zorgt er best voor dat de bijdrage iedere derde maand op de 25e dag wordt gestort.
Wat als je jouw sociale bijdragen niet kan betalen?
Wanneer je de hoofdsom niet kan betalen, kan je bij je sociaal verzekeringsfonds je bijdragen verlagen. Verschuldigde verhogingen vallen dan weer te vermijden. Als dat jammer genoeg niet is gelukt, kan je een aanvraag indienen bij het RSVZ om de verhogingen kwijt te schelden. Die aanvraag kan je indienen wanneer je alle sociale bijdragen voor dat kwartaal betaald hebt. Je dient een aanvraag in bij je sociaal verzekeringsfonds. De aanvraag moet zowel gemotiveerd zijn als voorzien van bewijsstukken. Een kwijtschelding kan enkel wanneer er sprake is van overmacht, of wanneer je te goeder trouw dacht niet onderworpen te zijn aan het sociaal statuut van zelfstandigen, of omwille van andere redenen (financiële moeilijkheden, ziekte, …).
Een andere mogelijkheid is om aan je verzekeringsfonds een afbetalingsplan te vragen. Let wel: dat komt boven op de volgende kwartaalbijdragen. Je moet ook in orde zijn met betalingen voor de voorgaande kwartalen.
In sommige gevallen kan je een vrijstelling aanvragen. Die kan geheel of gedeeltelijk worden toegekend. Je kunt een vrijstelling vragen voor de voorlopige bijdragen of voor de nog verontschuldigde bijdrage, na het vaststellen van het netto belastbaar inkomen. De perioden waarvoor je vrijstelling van bijdragen krijgt, tellen dan niet mee voor je pensioen.
